બાળ સખા યોજનાની જાણકારી | Bal Sakha Yojana In Gujarati

બાળકોના સ્વાસ્થ્ય ને લઈને આપણી સરકાર હમેશાથી સજાગ રહી છે. જેથી તે થોડા થોડા સમયે અવનવી યોજનાઓ અમલમાં લાવે છે. આવી જ યોજનાઓમાંથી એક છે બાળ સખા યોજના.

આ યોજના હેઠળ નવજાત કે તાજા જન્મેલા બાળકો તથા તેમની માતાઓને મફતમાં હોસ્પિટલ તરફથી સારવાર ફાળવવામાં આવે છે. મુખ્ય રીતે આ યોજનાના ત્રણ ચરણ નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યા છે.

જાતીય સમાનતા અને મહિલાઓને હક્કો આપવા માટે બનાવવામાં આવેલી આ યોજના ઓછા સમયમાં ખુબ જ વધારે લોકપ્રિય બની ગયી છે. અનેક મહિલાઓ યોજનાનો લાભ મેળવીને પણ આનંદિત થઇ છે.

યોજના હેઠળ જ્યારથી પ્રસૂતા ગર્ભવતી હોય ત્યારથી લઈને બાળકના જન્મના એક વર્ષ સુધી તેને મફતમાં આરોગ્ય સુવિધાઓ મળી શકે છે. જેથી દેશનો માતા અને બાળકનો મૃત્યુ આંક પણ નીચે જાય.

રાજ્‍ય સરકારના મહિલા અને બાળવિકાસ વિભાગ દ્વારા મહિલા અને બાળકોના કલ્‍યાણ માટે આ યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. જેથી કરીને દેશના સામાન્ય પરિવારોમાંથી આવતી મહિલાઓને પણ સારી આરોગ્ય સુવિધાઓ પ્રાપ્ત થઇ શકે.

ગુજરાત કલ્યાણ બાળ સખા યોજના

ભારત એક વિકાસશીલ દેશ છે જ્યાં હજુ સુધી સંપૂર્ણ રીતે વિકાસ થયો નથી. તેથી અન્ય દેશોની તુલનામાં ભારતીય આરોગ્ય સુવિધાઓ પાછળ રહી ગઈ છે. સાથે જ અહીં માતા અને બાળકનો મૃત્યુ આંક પણ વધુ છે.

આ વાતને ધ્યાનમાં રાખતા સરકાર તરફથી બાળ સખા યોજનાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. યોજનાની જાહેરાત તથા જ સામાન્ય લોકોમાં આ વાતને લઈને ખુબ જ ઉત્સાહ છવાઈ ગયો હતો.

દેશનો એક મોટો હિસ્સો જે ગરીબી અને બેકારીથી પીડિત છે. જેઓ પાસે પ્રસૂતા સમયે ખર્ચવાના યોગ્ય નાણાં નથી હોતા. આવા લોકો માટે આ યોજના એક આશીર્વાદ રૂપ સાબિત થઇ છે.

કુપોષણ તથા નવજાત શિશુની નબળી સ્થિતિને અટકાવવા માટે સરકાર તરફથી થયેલો આ એક શ્રેષ્ઠ પ્રયાસ છે. જે હેઠળ તમે કોઈ પણ નજીકની અથવા સ્થાનિક હોસ્પિટલમાંથી મફતમાં પ્રસૂતા સમયે સહાય મેળવી શકો છો.

ગુજરાત સહીત દેશના અનેક રાજ્યોમાં આ યોજનાને અલગ અલગ નામોથી ચલાવવામાં આવે છે. આ દ્વારા કન્યા જન્મ તથા મહિલા સ્વાસ્થ્ય આરોગ્યને પણ પ્રોત્સાહન પ્રાપ્ત થાય છે.

બાળ સખા યોજના વિશેની પુરી માહિતી

સામાન્ય રીતે જે તે સ્થળની મહિલાએ ગર્ભ ધારણ કરેલ હોય ત્યાંની સ્થાનિક આશા વર્કર પાસે તેની પુરી માહિતી હોય છે. તેથી તે તમને આંગણવાડીમાં લઇ જઈને યોજનાની જાણકારી આપી શકે છે.

જે લોકો આ યોજના અંગેની પુરે પુરી માહિતી મેળવવા માંગતા હોય તેઓ માટે અહીં ખાસ કોષ્ટક તૈયાર કરવામાં આવેલ છે. જેના આધાર પર તમને સરળતા પૂર્વક આની માહિતી મળી રહેશે.

બાળ સખા યોજનાનો મુખ્ય હેતુ

દરેક પ્રકારની સરકારી યોજનાનો કોઈને કોઈ એક મુખ્ય હેતુ રહેલો હોય છે. તેમ પ્રધાન મંત્રી બાળ સખા યોજના પાછળ પણ એક ઉદ્દેશ્ય રહેલો છે જે બાળ અને માતા મૃત્યદાર ઘટાડવાનો છે.

યોજનાનો લાભ મેળવવા માટે, મહિલાએ BPL કુટુંબની હોવી જરૂરી છે અને તેણે સરકારી આરોગ્ય કેન્દ્રમાં નિયમિત તપાસ કરાવવી આવશ્યક છે. અન્યથા કોઈ પ્રાઇવેટ હોસ્પિટલોમાં આ પ્રકારની સુવિધા મળશે નહીં.

યોજના હેઠળ સગર્ભા માતાઓને સંસ્થાકીય પ્રસૂતિ માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવે છે, જેથી માતા અને બાળક બંનેની સલામતી સુનિશ્ચિત કરી શકાય. એના થકી મહિલા અને બાળ મૃત્યુદરમાં પણ પરિવર્તન આવે છે.

યોજનાની સફળતા માટે, સરકાર આરોગ્ય કાર્યકર્તાઓ અને આંગણવાડી કાર્યકર્તાઓ દ્વારા નિયમિત ઘર મુલાકાત અને માર્ગદર્શન પણ પૂરું પાડે છે, જેથી લાભાર્થી મહિલાઓને યોજનાનો મહત્તમ લાભ મળી શકે.

• મહિલા સ્વાવલંબન યોજના

બાળ સખા યોજના અંગેના પાત્રતા માપદંડ

નાના બાળકોનું સ્વાસ્થ્ય ઘણું નાજુક હોય છે તેથી તેમની સાર સંભાળ પણ અત્યંત સારી રીતે થવી જ યોગ્ય છે. પરંતુ ગરીબી રેખા હેઠળ જીવતા લોકો માટે સારી આરોગ્ય સેવાઓ માટે નાણાં હોતા નથી.

પરંતુ આ યોજના થકી આવા વર્ગના લોકો પણ સારી આરોગ્ય સુવિધાઓ પ્રાપ્ત થઇ શકે છે. આ માટેના પાત્રતા માપદંડોની જાણકારી નીચે પ્રમાણે છે.

• ફક્ત ગર્ભ ધારણ કરેલી સ્ત્રીઓ જ આ યોજના અંગેની અરજી કરવા માટે સક્ષમ ગણાય છે.
• ગુજરાત રાજ્યની કાયમી રહેવાસી મહિલાઓ જ યોજના માટે યોગ્ય હોય છે.
• મહિલા ગરીબી રેખા હેઠળ (BPL) જીવતા કુટુંબની સભ્ય હોવી જોઈએ.
• અરજી કરનારના કાયદેસર લગ્ન થયેલા હોવા જોઈએ.
• ઓછામાં ઓછા 1 વર્ષથી ગુજરાતમાં રહેતી હોવી જોઈએ.
• યોજના માટે પ્રસૂતા મહિલાઓએ સરકારી આરોગ્ય કેન્દ્રમાં નોંધણી કરાવવી પડશે.
• અન્ય સમાન યોજનાનો લાભ લેતી મહિલાઓને આનો લાભ મળવા પાત્ર નથી.
• મહિલા અંત્યોદય અન્ન યોજના કાર્ડ ધારક કુટુંબની સભ્ય હોવી જોઈએ.
• અરજી કરનાર મહિલાની ઉંમર 21 વર્ષથી ઉપર હોવી અનિવાર્ય છે.

ઉપરોક્ત યોગ્યતા માપદંડ ધરાવતી વ્યક્તિ જ આ યોજના માટે યોગ્ય ગણાતી હોય છે. અન્યથા કોઈ પણ પુરુષ કે વ્યક્તિ આ યોજના માટેના યોગ્યતા માપદંડ હેઠળ યોગ્ય ગણવામાં આવશે નહીં.

બાળ સખા યોજના માટેના દસ્તાવેજો

જેટલી પણ સરકારી યોજનાઓ છે તેઓમાં અરજી કરવા માટે અમુક ચોક્કસ દસ્તાવેજોની જરૂર ઉભી થતી હોય છે. એવી જ રીતે પ્રસૂતા મહિલાઓને ધ્યાનમાં રાખીને બનાવેલી આ યોજના માટે પણ ઘણા ડોક્યુમેન્ટ્સની જરૂર પડતી હોય છે.

જે પણ પ્રસૂતા મહિલા આ યોજના અંગે મળતો લાભ મેળવવા ઇચ્છુક હોય તેઓ અહીં નીચે દર્શાવેલા ડોક્યુમેન્ટ્સ એકઠા કરી લે. જેથી આની અરજી પ્રક્રિયા સરળતાથી પૂર્ણ થઇ શકે.

• અરજી કરનારનું આધાર કાર્ડ
• કાયમી રહેઠાણનો પુરાવો
• તાજેતરનો પાસપોર્ટ સાઈઝ ફોટો
• કુટુંબનું રેશન કાર્ડ
• બેન્ક એકાઉન્ટ નંબર
• પાસબુકની પ્રથમ પાનાની નકલ
• બધા જ તબીબી રિપોર્ટ
• આંગણવાડીમાં નોંધણીનો પુરાવો
• MCH (માતૃ અને બાળ આરોગ્ય) કાર્ડ
• ANC (પ્રસવપૂર્વ સંભાળ) નોંધણી કાર્ડ
• લાભાર્થીનું મતદાર ઓળખપત્ર
• પતિનું મતદાર ઓળખપત્ર

જયારે પણ આ યોજના અંગેની અરજી પ્રક્રિયા શરૂ થશે ત્યારે તમારે આ પ્રકારના બધા જ ડોક્યુમેન્ટ્સ હાજર કરવાના રહેશે. જેના આધાર પર અરજી કરનારની માહિતી સરકાર સુધી પહોંચી શકે છે.

• માનવ કલ્યાણ યોજનાની જાણકારી 

બાળ સખા યોજનાથી થતા લાભ

જાહેર જનતાને ધ્યાનમાં રાખતા જેટલી પણ યોજનાઓ બનાવવામાં આવે છે. તેમાંથી સામાન્ય લોકોને અનેક પ્રકારના ફાયદાઓ પ્રાપ્ત થતા હોય છે. ખાસ કરીને ગરીબી રેખા હેઠળ જીવન વિતાવતા લોકોને.

જો તમે પણ એક પ્રસૂતા મહિલા છો અને પોતાના તથા શિશુના સ્વાસ્થ્યને ધ્યાનમાં રાખતા આ યોજનામાં અરજી કરી રહ્યા છો. તો તેના દ્વારા અહીં નીચે દર્શાવેલા ફાયદાઓ પ્રાપ્ત થઇ શકે છે.

(1) આર્થિક સહાય

• કુલ રૂ. 12,000/- ની સહાય
• પ્રથમ હપ્તો: રૂ. 4,000/- (પ્રથમ ત્રિમાસિક)
• બીજો હપ્તો: રૂ. 4,000/- (બીજા ત્રિમાસિક)
• ત્રીજો હપ્તો: રૂ. 4,000/- (પ્રસૂતિ બાદ)

(2) તબીબી સુવિધાઓ

• નિ:શુલ્ક તબીબી તપાસ
• નિયમિત આરોગ્ય તપાસ
• જરૂરી લેબોરેટરી પરીક્ષણો
• પ્રસૂતિ માટે નિ:શુલ્ક એમ્બ્યુલન્સ સેવા

(3) પોષણ સંબંધિત લાભો

• નિ:શુલ્ક આયર્ન અને કેલ્શિયમની ગોળીઓ
• વિટામિન સપ્લીમેન્ટ્સ
• પોષણયુક્ત આહાર અંગે માર્ગદર્શન
• આંગણવાડી કેન્દ્ર દ્વારા પૌષ્ટિક નાસ્તો

(4) શિક્ષણ અને માર્ગદર્શન

• ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન કાળજી અંગે માર્ગદર્શન
• સ્તનપાન અંગે માહિતી
• નવજાત શિશુની સંભાળ અંગે તાલીમ
• કુટુંબ નિયોજન અંગે માર્ગદર્શન

(5) આરોગ્ય સેવાઓ

• ટીકાકરણ સેવાઓ
• જોખમી ગર્ભાવસ્થાની ઓળખ અને સારવાર
• કટોકટીની સ્થિતિમાં તાત્કાલિક સેવાઓ
• ઘરે આરોગ્ય તપાસ

(6) સામાજિક સહાય

• આશા વર્કર દ્વારા નિયમિત મુલાકાત
• કુટુંબના સભ્યોને માર્ગદર્શન
• સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓ સાથે જોડાણ
• મહિલા સશક્તિકરણ કાર્યક્રમો

(7) પ્રસૂતિ સંબંધિત લાભો

• સંસ્થાકીય પ્રસૂતિ માટે પ્રોત્સાહન
• વિનામૂલ્યે પ્રસૂતિ સેવાઓ
• જરૂર પડ્યે સિઝેરિયન સેવાઓ
• પ્રસૂતિ બાદની સંભાળ

(8) નવજાત શિશુ માટેના લાભો

• નવજાત શિશુની પ્રાથમિક તપાસ
• જન્મ પ્રમાણપત્ર
• શિશુ માટે રસીકરણ
• વિકાસ નિરીક્ષણ

(9) અન્ય લાભો

• મફત દવાઓ
• આરોગ્ય કાર્ડ
• હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાની સુવિધા
• નિષ્ણાત તબીબી સલાહ

સવાલ જવાબ (FAQ)

અનેક સરકારી યોજનાઓની જેમ જ બાળ સખા યોજનાને લઈને પણ લોકોના મનમાં અનેક પ્રશ્નો છે. જેમાંથી મુખ્ય સવાલોના જવાબ અહીં દર્શાવવામાં આવેલા છે.

(1) બાળ સખા યોજના શું છે તેની જાણકારી આપો?

ગર્ભ ધારણ કરેલી મહિલાઓ તથા નવજાત શિશુઓના સ્વાસ્થ્ય સુરક્ષિતતા માટે બનેલી સરકારી સ્કીમને બાળ સખા યોજના તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

(2) બાળ સખા યોજનાથી શું લાભ પ્રાપ્ત થાય છે?

પ્રસૂતા મહિલાઓ અને તાજા જન્મેલ બાળકોને આ યોજના હેઠળ નાણાકીય સહાય પ્રાપ્ત થાય છે. સાથે જ જન્મ થી એક વર્ષ સુધી મફતમાં આરોગ્ય સુવિધાઓ પણ પ્રાપ્ત થતી હોય છે.

(3) મહિલા અને બાળક સખા યોજનાની અરજી પ્રક્રિયા કેવી રીતે કરવી યોગ્ય છે?

ગુજરાત સરકાર દ્વારા શરૂ કરાયેલ મહિલા અને બાળ સખી યોજના અંગેની પ્રક્રિયા તમે ઓનલાઇન અથવા ઓફલાઈન બંને રીતે પૂર્ણ કરી શકો છો, જેનો આધાર તમારી અનુકૂળતા પર રહેલો છે.

(4) શિશુ સખા યોજના દ્વારા કેટલા તબક્કામાં નાણાકીય રકમ પ્રાપ્ત થાય છે?

બાળ શિશુ સખા યોજનામાં નાણાકીય રકમ કુલ ત્રણ તબક્કામાં પ્રાપ્ત થતી હોય છે. જેમાં શિશુના જન્મ પહેલા, જન્મતા અને જન્મ પછી રકમ ફાળવવામાં આવે છે.

(5) બાળ સખા યોજના માટે અરજી કરવા માટે કોણ સક્ષમ ગણાય છે?

બાળ નવજાત શિશુ સખા યોજના માટે ગર્ભ ધારણ કરેલી અથવા જેને તાજું જ બાળક જન્મ્યું હોય તેવી સ્ત્રીઓ આ યોજના અંગેનો લાભ લેવા માટે યોગ્ય ગણાય છે.

• વિધવા સહાય યોજનાની પુરી જાણકારી

આશા કરુ છુ બાળ સખા યોજના અંગેની સંપૂર્ણ માહિતી સારી રીતે આપી શકી છુ. પોસ્ટ તમને પસંદ આવી હોય તો આને અન્ય લોકો સુધી પહોંચાડવા પણ વિનંતી.